Eenvoudige blik

(door David Price)

Als je wandelt, heeft de wereld heden noch toekomst: niets anders dan de cyclus van ochtenden en avonden. Altijd hetzelfde om de hele dag te doen: wandelen. Maar de wandelaar die zich verwondert tijdens het lopen (de blauwe tint aan de rotsen in het avondlicht in juli, in het middaguur – het zilvergroen van olijfbladeren, de ochtendheuvels gehuld in het paars) heeft geen verleden, geen plannen, geen ervaring. Hij heeft het eeuwige kind in zich. Tijdens het wandelen ben ik slechts een simpele blik.

– Frédéric Gros – Een filosofie van het wandelen.

De afgelopen tien jaar ben ik mij steeds meer bewust geworden van de sterfgevallen onder mijn tijdgenoten. Mijn generatie is aan het weggaan, en elke dood heb ik gevoeld als een plotselinge scheiding, als een losscheuring van een deel van mezelf. Er zal niemand zijn zoals wij als wij er niet meer zijn, maar dan is er niemand zoals iemand anders. Als mensen sterven, kunnen ze niet worden vervangen. Ze laten gaten achter die niet kunnen worden opgevuld, want het is het lot – het genetische en neurale lot – van ieder mens om een uniek individu te zijn, om eigen pad te vinden, eigen leven te leiden, om eigen dood te sterven.

Ik kan niet doen alsof ik zonder angst ben. Maar mijn voornaamste gevoel is er een van dankbaarheid. Ik heb liefgehad en ben geliefd; Ik heb veel gekregen en ik heb er ook iets voor teruggegeven; ik heb gelezen en gereisd, gedacht en geschreven. Ik heb een liefdesrelatie met de wereld gehad, een bijzondere relatie van schrijvers en lezers.

– Oliver Sacks

Wij hebben een kat die een half uur lang rustig naar ons kan zitten staren. Een eenvoudige, rechtstreekse blik die je doet afvragen waarom en wat hij zou kunnen denken. Misschien zit er geen motief, geen gedachte achter dit gedrag. Misschien kan hij daar gewoon zitten en onze energie en aanwezigheid opslurpen, zonder enige ideële “coating” of vernisje. Mensen die de ‘Eeuw van de Rede’ voorbij zijn, kunnen dat normaal gesproken niet doen, tenzij ze een zogenaamde ‘stille mind’ cultiveren. En wie doet dat nog in deze wereld?

Mediteerders, dichters, kinderen en kunstenaars van welke aard dan ook zijn de enige mensen die behoefte hebben aan een simpele blik. Alle anderen hebben het te druk met de complexiteit van het doorkomen van de dag. Zodra we iets zien, gaan we erover nadenken. We kennen het waarden, herinneringen en oordelen toe. De kat ziet zijn realiteit waarschijnlijk duidelijker dan wij, omdat hij gewoon zijn energetische signatuur voelt en dienovereenkomstig reageert. Wij daarentegen hebben de neiging om levende verbindingen te laten dempen onder taal en mentale beelden.

Het is zeldzaam dat een volwassene zo’n eenvoudige blik zou hebben. We stellen ons voor dat de creatieve geest eindeloos inventief is en altijd nieuwe ideeën en theorieën genereert, maar het is onmisbaar om een stille ontvankelijkheid in het moment voor de realiteit te hebben, zonder inmenging. Dat is wat de simpele blik is. Dat is waar poëzie in de eerste plaats vandaan komt. Daarna komt het vormgeven en opnieuw kneden ervan tot een ontwerp, die je meer voldoening brengt. Er wordt veel gekozen, afgewezen en vormgegeven om de oorspronkelijke visie die je zag in een moment van eenvoudige waarneming te behouden.

Uit “Riflessioni”

Het is voor ons mensen niet gemakkelijk om in het heden te leven. De meesten van ons projecteren zichzelf voortdurend in het verleden of in de toekomst. We hebben een discipline nodig die ons in het huidige moment houdt, zoals kunst maken of meditatie. Ons vermogen om onze focus te verbreden en te verkleinen, om in te kleuren en gereedschappen en materialen te hanteren, geeft ons enorme creatieve kracht. De simpele blik helpt ons echter in contact te blijven met de essentiële realiteit. Als we dat verliezen, wordt onze uitvinders-geest gevaarlijk. We kunnen enorme en overweldigende systemen creëren die het leven vernietigen, omdat we de poëtische blik zijn kwijtgeraakt.

De blik van de kat, zo geduldig en kalm, zo standvastig en vol aandacht, kan ons misschien iets leren.